Damien Hirst in Venetië

Je kunt dit jaar in Venetie niet om Damien Hirst heen. Niet door de vele affiches die in de stad oproepen voor Treasures from the wreck of the unbelievable, maar ook niet door de koortsachtige verwachting die is opgeroepen. De beelden in de kranten en kunstbladen en op de kunstsites roepen vraagtekens op. Is het echt zo megalomaan, hoe heeft hij dit geflikt? Je wil het met eigen ogen zien. Dus meldde ik me bij het Palasso Grassi, een van de twee plaatsen waar Hirst is neergestreken. Zodra je de deur bent gepasseerd kun je niet om het enorme gevaarte heen dat in de hal de hele drie verdiepingen vult. Een gigantisch bronzen hoofdloos fantasiewezen. Je vraagt je af hoe ze dit beeld, dat tonnen moet wegen, dit palasso hebben binnengebracht. Onderzoekt wijst echter uit dat het hier geen bronzen beeld betreft, maar een beeld van kunststof dat in delen via de poort aan de kanaalzijde is binnengebracht. Het geheel is echter zo perfect afgewerkt dat je moeite moet doen om deze illusie te doorbreken. Dat geldt ook voor de aangebrachte sporen van koraal en algen die het geloofwaardig moeten laten lijken dat dit beeld uit de diepte van de zee is opgedoken. Want dat is het verhaal. De hele collectie kunstwerken zou opgedoken zijn uit een scheepswrak.

'Somewhere between lies and truth lies the truth'.

Deze knullige semi tegelwijsheid staat boven de ingang van het Punta della Dogana, het museum van de Pinault Collection. Tevens vormt het echter het overvleugelende credo van deze tentoonstelling. Hirst neemt je mee in een fake-wereld waarin hij je doet geloven dat de tentoongestelde beelden, munten en andere artefacten echt zijn. Terwijl hij je al snel uit deze illusie haalt als hij bij de opgedoken beelden afbeeldingen van fabelwezens en zelfs disneyfiguren toont. De waarheid is een leugen. Maar wat is het dan? Is het een grap? Zo heb ik wel een tijd rondgelopen. Hirst als een soort nieuwe Koons, die de werkelijkheid tot in de perfectie in marmer, brons of goud laat afbeelden (want hij heeft dit niet zelf gedaan). Maar dan vallen de bijpassende museumkaartjes op die tot in de kleinste details de beelden proberen te duiden en te verklaren. En al dwalend door de ruimtes van het Palasso Grassi en het Punta della Dogana, besefte ik dat het Hirst menens is, hier staat de hele wereldcultuur te kijk. Als een soort vondst van na de zondvloed waarin Hellinistische en Egyptische cultuur evenwaardig is aan de hedendaagse vermaakcultuur van Disney of de artificiële wereld van games. Zelfs vermenging vindt plaats als hij op Een Egyptische buste tatoeages laat uithouwen en deze vervolgen zonder ironie gaat verklaren in de bijgeleverde beschrijving. Alles komt langs, zelfs de kunstenaar zelf, die hij als 'collector' afbeeldt. Is dit ironie? Zo voelt het voor mij niet. Door alle schandalen heen, zie ik in het werk van Hirst het bindende motto, de strijd van de mens met de eigen sterfelijkheid. Dat was in de haai zichtbaar, in de schedel, en in alle vitrines met pillen en operatiekamerrestanten. Zijn we hier getuige van de sterfelijkheid van een cultuur? Het lijkt er wel op. Langzaam overviel me het gevoel dat we in een museale context terugkijken op een globale cultuur, van de Maya's tot de postmoderne uitingen van nu, waarin de kunstenaar zich het recht voorbehoudt om daarin zijn fantasie te gebruiken. Net zoals Tarentino in Inglorious basters Hitler toch laat omleggen door de wraakzuchtige Joden, neemt Hirst hier een loopje met historie en creëert zijn eigen werkelijkheid, zijn eigen waarheid tussen leugen en waarheid in.